Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

Ωστόσο, παρά το κλίμα ενθουσιασμού που καλλιεργεί ο Νετανιάχου για αυτή του την επιτυχία, γνωρίζει και ο ίδιος πολύ καλά πως τα δύσκολα είναι μπροστά του, με τα άλυτα θέματα του Ισραήλ να παραμένουν πολλά και κρίσιμα, σε μια χρονική συγκυρία που το μέλλον προβλέπεται αβέβαιο.

Ενδεικτικά, αναφερόμαστε φυσικά στη τεταμένη κατάσταση που επικρατεί στην δυτική όχθη, όπου τα καθημερινά φαινόμενα βίας εναντίον της κυρίαρχης Φατάχ συμπληρώνουν το παζλ ενός εξαθλιωμένου βιοτικού επιπέδου, το οποίο δείχνει πως απαιτούνται άμεσα ενέργειες για την εξομάλυνση του. Όμοια, στην Γάζα οι εκατέρωθεν ανταλλαγές πυρών κάθε άλλο παρά κλίμα ασφαλείας προάγουν στις επικράτειες των δύο αντιμαχόμενων πλευρών με τις αντοχές των λαϊκών στρωμάτων να στερεύουν ένθεν και ένθεν. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως τις τελευταίες μέρες μετρήσαμε 25 νεκρούς Παλαιστινίους, την ώρα που προς το έδαφος του Ισραήλ εκτοξεύθηκαν περί των 600 ρουκετών έπειτα από ενέργειες της Χαμάς.  Μένει να διαπιστώσουμε, λοιπόν, αν θα ευδοκιμήσει –και για πόσο- η κατάπαυση πυρός που συμφωνήθηκε με την Αίγυπτο να αναλαμβάνει εκ νέου ρόλο διαμεσολαβητή.

Σε όλα αυτά, φυσικά να προσθέσουμε την ύπαρξη της Χεζμπολάχ στον Λίβανο που απαιτεί διαρκή πολεμική ετοιμότητα, όπως φυσικά και τον… διάβολο για το Ισραήλ, το οποίο δεν είναι άλλο από το Ιράν με την ακραία επικρατούσα ρητορική να βάζει ατέρμονα στην «πρίζα» τον εβραϊκό πληθυσμό. Ειδικά, μετά από τις τελευταίες εξελίξεις στην «πονεμένη» Λωρίδα της Γάζας.

Ξέχωρα όμως από τα παραπάνω, όλο και πιο γλαφυρά πια διακρίνεται το μεγάλο χάσμα ανάμεσα στον ηγέτης της χώρας και το εβραϊκό Λόμπι των ΗΠΑ, το οποίο τείνοντας σταθερά προς το προοδευτικό στρατόπεδο αποδοκιμάζει σθεναρά τις ακραίες πολιτικές του Νετανιάχου αναφορικά με την έλλειψη επίλυσης του παλαιστινιακού ζητήματος. Ας έχουμε στην άκρη του μυαλού μας ότι το 2016 το 71% των Αμερικανών Εβραίων ψήφισαν υπέρ της Χίλαρι Κλίντον, αντιτιθέμενοι στον…. αγαπημένο του πρωθυπουργού τους, Ντόναλντ Τραμπ. Το ειρωνικό (;) αντίθετα της υπόθεσης, είναι πως στο εσωτερικό του Ισραήλ του 82% του πληθυσμού τάσσεται υπέρ του ομότιτλου του πρώτου πολίτη τους , εκτιμώντας σαφώς τις φιλοϊσραηλινές πολιτικές του, με κορωνίδα αυτών να αποτελεί το τεράστιο διπλωματικό «δώρο» που του προσέφερε προεκλογικά ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν αναγνώρισε την ισραηλινή κυριαρχία στα υψίπεδα του Γκολάν. Βέβαια, θέμα προς συζήτηση τίθεται το κατά πόσο ο Νετανιάχου έχει ανάγκη το εβραϊκό λόμπι, όταν έχει τέτοιους ισχυρούς φίλους στην Αμερική, αλλά και στην Βραζιλία…

Συνοψίζοντας, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως τα δύσκολα τώρα αρχίζουν για το Ισραήλ, το οποίο έχει σημαντικό δρόμο να διανύσει ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωση του, όπως το ξέρουμε μέχρι σήμερα, την ώρα που όπως όλα δείχνουν, μετρούμε αντίστροφα για να πάρει σάρκα και οστά το πολυαναμενόμενο «σχέδιο του αιώνα».

 

Πηγές:

• «Israel’s New Knesset: Fewer Women and Arabs, More Religious Lawmakers», Haaretz, 25/04/2019, https://www.haaretz.com/israel-news/elections/israel-s-new-knesset-fewer-women-and-arabs-more-religious-lawmakers-1.7144032?fbclid=IwAR1GRJpBkM2cahrADRONOKR1VZ2IzGVyUaRQgS_ldeZYp9ARxswm4fNIk-U
• Jonathan Lis, «Final Israeli Election Results: Likud Loses Seat, but Netanyahu Still Set to Form Next Government», Haaretz, 25/04/2019, https://www.haaretz.com/israel-news/elections/final-israeli-election-results-likud-loses-seat-but-netanyahu-will-still-form-next-1.7133089?fbclid=IwAR3PD24Px3kYubhJ5geyErZY5rGfdMokZhw9WY__FHLACK8KQK__173LdfI
• Jane Eisner, «Trump and Netanyahu Are Breaking the Bond Between American Jews and Israel», Time, 25/04/2019, http://time.com/5571849/netanyahu-trump-israel-election-american news/?fbclid=IwAR3M_h8wBo8OA6HmEaI2C_xRxDHmGicQlL3csGQxVjJ_c2WRnzF9GAbOKWw
• Ryan Jones, «Report: Trump’s Peace Plan Will Be (Almost) Everything Israel Wants It To Be», Israel Today, 25/04/2019, http://www.israeltoday.co.il/Default.aspx?tabid=178&nid=36468&fbclid=IwAR0xSvvMRdTrEblEI6BmNN3WZS3ypujFcJaciWq6_tksZxHjGBVDmlY4gBc

 

• Emma Green, «AIPAC Is Losing Control of the Narrative on Israel» ,Τhe Atlantic, 25/04/2019, https://www.theatlantic.com/politics/archive/2019/03/aipac-trump-policy-israel-divides-american-jews/585727/?fbclid=IwAR3ziUm1k7eZ9p3sdLtHz89eF2F7_0kossgwANybJ5j6IUUN5-eLU1MQdnE
• Εύα Ι. Κουλουριώτη, «Η γενναιοδωρία του Τραμπ προς τον Νετανιάχου και οι ισραηλινές εκλογές», Huffpost, 25/04/2019, https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-yennaiodoria-toe-tramp-pros-ton-netaniachoe-kai-oi_gr_5ca96282e4b02df24fb0b3a8?fbclid=IwAR0raeoVwy_578smQzxK0BPrSNU7efqFgWYW_qfbntt6yAL2KB2i72x5SwU
• Yaniv Kubovich, Jack Khoury, Noa Landau, «Two Pregnant Women Among 25 Gazans Killed as Israel Pounds Strip, Resumes Targeted Killings», Haaretz, 08/05/2019, https://www.haaretz.com/israel-news/eleven-palestinians-dead-as-israel-pounds-gaza-resumes-targeted-killings-1.7206021

Σύμφωνα με τον Εκρέμ Ντουμανλί «δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε το σχέδιο Ερντογάν. Μετά τις γενικές εκλογές του Ιουνίου του 2015, όταν έχασε την αυτοδυναμία για πρώτη φορά σε 13 χρόνια, ανάγκασε το κοινοβούλιο να διεξάγει νέες εκλογές, χρησιμοποιώντας ως αφήγημα τις απειλές ασφάλειας και τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της χώρας». Επανάληψη της ίδιας τακτικής παρατηρήθηκε και μετά τις εκλογές της 31^ης Μαρτίου 2019, όπου το AKPέκανε λόγο για πραξικόπημα οργανωμένο από «σκοτεινές δυνάμεις» του εξωτερικού σε συνεργασία με εγχώριες δυνάμεις, με πρώτο στόχο την «άλωση» της Κων/πολης.

Το κυβερνών κόμμα θεωρεί ότι το HDPέπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απώλεια της Κων/πολης. Το «βαθύ κράτος» της Τουρκίας και το «βαθύ ΡΚΚ» φαίνεται να αναζητούν τρόπους εξάλειψης της επιρροής των Κούρδων στις επαναληπτικές. Η κίνηση να επιτραπεί τη δεδομένη στιγμή η επίσκεψη των δικηγόρων του Οτζαλάν,δημιούργησε υποψίες ότι οι δύο οντότητες προσπαθούν να καταρτίσουν έναν οδικό χάρτη για τις εκλογές. Όπως τονίζει ο Ντουμανλί, η επιρροή του Οτζαλάν δεν πρέπει να υποτιμάται.Υπάρχει, βέβαια, το ζητούμενο του κατά πόσο οι Κούρδοι θα επηρεαστούν από το «μήνυμα» του φυλακισμένου Οτζαλάν τη στιγμή μάλιστα που βιώνουν μια κλιμακούμενη καταπίεση από την κυβέρνηση Ερντογάν τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ έχουν την εναλλακτική επιλογή του μετριοπαθούς Ιμάμογλου. Να σημειωθεί ότι ο τελευταίος κατά την προεκλογική του εκστρατεία κατάφερε να αποφύγει την αναζωπύρωση της συλλογικής μνήμης για την πολιτική του CHP, ενώ έχει σαν μότο «μια αγκαλιά για όλους» (σ.σ. ακόμη και για τους αντιπάλους).

Παράλληλα, επικρατεί προβληματισμός για την αντίδραση της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων του AKP, που μπορεί να εκφράσει την ανησυχία της για την υποστήριξη αυτή από το PKK, κατηγορία που έχει χρησιμοποιήσει κατά κόρον το κυβερνών κόμμα για να υπονομεύσει την αντιπολίτευση.Ο Ερντογάν μπορεί να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το ΡΚΚ ως κίνητρο, προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή των Κούρδων, αν και ο σύμμαχος του Ντεβλέτ Μπαχτσελί θα αντιδράσει σε κάτι τέτοιο. Πάνω από όλα, όμως, το AKP βιώνει μια ενδοκομματική κρίση μετά τις απώλειες στις εκλογές. Ο πρώην πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου έχουν αντιταχθεί ανοιχτά στην ακύρωση των αποτελεσμάτων των εκλογών της Κων/πολης. Ακόμη και μέλη του AKPεπικρίνουν το νεποτισμό και το one-man rule του Ερντογάν, που έχουν προκαλέσει κόπωση και αδυναμία να πεισθούν οι μάζες[1].

Επιπρόσθετα, αναφέρεται ότι ο Οτζαλάν κάλεσε, μέσω των δικηγόρων του, τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) να αποφύγουν τις συγκρούσεις με την Τουρκία και να λάβουν υπόψη τους αυτό που αποκάλεσε ως «τουρκικές ευαισθησίες». Η απόφαση των τουρκικών αρχών να τερματίσουν την απομόνωσή του ενίσχυσε τις εικασίες για πιθανή επανάληψη των ειρηνευτικών συνομιλιών που θα συμπεριλάμβαναν συμφωνία για τη Συρία. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι είναι μέρος του σχεδίου Ερντογάν να αποσυνδεθεί από τους εθνικιστές συνεργάτες του και να κερδίσει την υποστήριξη των Κούρδων, πριν από την επανάληψη των δημοτικών εκλογών στην Κων/πολη. Ο Οτζαλάν φαίνεται να έστειλε «μήνυμα» για «δημοκρατική διαπραγμάτευση» μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων και επιλογή επίλυσης των ζητημάτων με χρήση «ήπιας ισχύος» αντί για βίαιες ενέργειες.

Να σημειωθεί ότι ένας άλλος άμεσος στόχος της έγκρισης της επίσκεψης των δικηγόρων (μετά από την απόρριψη 810 αιτημάτων) ήταν να πείσει ο Οτζαλάν χιλιάδες φυλακισμένων που διαμαρτύρονται για την απομόνωσή του με απεργία πείνας διαρκείας, να σταματήσουν άμεσα πριν θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους. Σύμφωνα με έκθεση της Οργάνωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας στις 22 Απριλίου, τουλάχιστον 3.000 φυλακισμένοι σε 92 φυλακές σε ολόκληρη τη χώρα βρίσκονταν σε απεργία πείνας.

Πηγή, κάνοντας λόγο για «έμμεσες συνομιλίες» μεταξύ της Τουρκίας και της οργάνωσης SDF «μέσω μεσαζόντων» (που δεν φαίνεται να είναι η πρώτη φορά), ισχυρίστηκε ότι αξιωματούχοι της  MIT συναντήθηκαν πρόσφατα με τον διοικητή της SDF Mazlum Kobane. «Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε πριν από 10 ημέρες και έπειτα μια άλλη την περασμένη εβδομάδα και μετά τη συνάντηση με τον Şahin, συναντήθηκαν με τον Οτζαλάν στο νησί και στη συνέχεια ξανά με τον Şahin… Οι συναντήσεις ξεκίνησαν πριν από ένα μήνα με τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Φυσικά, όλοι θα το αρνηθούν»[2].

 

Το HDP και η κατανομή των ψήφων στην Κων/πολη

Το HDP μετά από συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματος  (MKYK) αποφάσισε να συνεχίσει τη στήριξή του προς τον Ιμάμογλου στο πλαίσιο της «Συμμαχίας για την Κων/πολη».Ο εκπρόσωπος του κόμματος στις ΗΠΑ, Giran Özcan, θέτοντας μια σειρά ρητορικών ερωτήσεων για το αν υπάρχει περίπτωση οι Κούρδοι να«γυρίσουν την πλάτη» στον Ιμάμογλου και να «δώσουν» την Κων/πολη στο AKP, με αντάλλαγμα τη συνέχιση της ειρηνευτικής διαδικασίας, απάντησε κατηγορηματικά «όχι».

Κι αυτό γιατί αν η επαναπροσέγγιση ήταν ειλικρινής και υπήρχε πραγματική πρόθεση για επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών, τότε «δεν θα παρέμεναν στη φυλακή σχεδόν 6000 μέλη του HDP, συμπεριλαμβανομένων των πρώην συμπροέδρων του κόμματος Σελαχατίν Ντεμιρτάς και Φιγκέν Γιουκσεκντάγ. Οι Κούρδοι δεν θέλουν τίποτα περισσότερο από την επίλυση του κουρδικού ζητήματος, μια αξιοπρεπή έκβαση της σύγκρουσης μεταξύ του PKK και του κράτους και την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων, ζητήματα που απαιτούν τον πραγματικό εκδημοκρατισμό της Τουρκίας»[3].

Σχετικά δε με την κατανομή των ψήφων στις εκλογές της 31ης Μαρτίου στην Κων/πολη, σύμφωνα με μελέτη του Economic Policy Research Foundation of Turkey (TEPAV), 911.000 από τις ψήφους που συγκέντρωσε ο Ιμάμογλου προέρχονταν από υποστηρικτές του HDP.

Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της μελέτης, που επικεντρώθηκε στην ανάλυση των 4,17 εκατομμυρίων ψήφων που συγκέντρωσε ο Ιμάμογλου, έδειξαν ότι προήλθαν περίπου: 2,25 εκατομμύρια ψήφοι από CHP, 911.000 από HDP, 657.000 από İyi Parti, 186.000 από MHP, 29.000 από AKP και 8.000 από Saadet Partisi.

Ο υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος Μπιναλί Γιλντιρίμ συγκέντρωσε 4,15 εκατομμύρια ψήφους, οι οποίες προήλθαν: 3,48 εκατομμύρια από AKP,  483.000 από MHP, 38.000 από İyi Parti, 11.000 από CHP,  10.000 από Saadet Partisi και 4.000 από HDP.

Το 43% των υποστηρικτών του Saadet Partisi που ψήφισαν στις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές της 24ης Ιουνίου 2018 δεν ψήφισαν στις εκλογές της Κων/πολης. Επιπρόσθετα, το 19% του HDP, το 7% του AKP και το 6% των υποστηρικτών του CHP δεν προσήλθαν στις κάλπες[4].

 

Δημοσκόπηση Konsensus

Ο πρόεδρος της Konsensus, Murat Sarı, δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα της πρώτης δημοσκόπησης της εταιρείας που διεξήχθη από 21-22 Απριλίου, όπου καταδεικνύεται ότι ο Ιμάμογλου προηγείται του Γιλντιρίμ με 2,1%.

Σε δείγμα 1.040 ατόμων, το 50,2% τάσσεται υπέρ Ιμάμογλου, το 48,1% υπέρ Γιλντιρίμ, ενώ το 1,7% θα ψήφιζε άλλα κόμματα. Σύμφωναμεαυτάταστοιχεία, η διαφορά των 13.700 ψήφων μεταξύ των υποψηφίων της Εθνικής Συμμαχίας και της Λαϊκής Συμμαχίας προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε πάνω από 180.000 ψήφους. Παράλληλα, ο Murat Sarıανέφερε ότι το 54,1% των ψηφοφόρων δεν συμφωνεί με την απόφαση του YSK να ακυρώσει το αποτέλεσμα των εκλογών στην Κων/πολη.

Με βάση την έρευνα, το 54,6% από 18-29 ετών, το 49% από 30-39 ετών, το 44,9% από 40-49 ετών και το 47,2% άνω των 60, επιλέγουν Ιμάμογλου. Από την άλλη πλευρά,το 42,2% από 18-29,το 47,5%από 30-39 και το 57,2% από 40-49 θα ψηφίσουν Γιλντιρίμ. Του τελευταίου τα ποσοστά κυμαίνονται από 48,1%έως 48,3% και φαίνεται ότι δεν μπορεί να αντλήσει ψήφους από αλλού, όπως ο Ιμάμογλου. Ιδιαίτερο ρόλο για την άντληση ψήφων παίζουν τα κόμματα DSP, TKP, SP, καθώς και ανεξάρτητοι υποψήφιοι[5].

Το CHP αναζητά στήριξη από το Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα (DSP), το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τουρκίας (TKP) και το συντηρητικό – ισλαμιστικό Saadet Partisi (SP).  Μετά από συναντήσεις εκπροσώπων του CHP με το DSP,  ο αντιπρόεδρος του τελευταίου, Hasan Erçelebi, δήλωσε ότι θα αποφασίσουν για το αν το κόμμα θα κατεβάσει εκ νέου υποψήφιο ή όχι, ενώ τόνισε ότι θα συνεχίσουν να μάχονται για τη δημοκρατία στη χώρα. Υπενθυμίζεται ότι ο υποψήφιος του DSP για την Κων/πολη, Muammer Aydın, έλαβε  30.817 ψήφους (0,36%).

Από την πλευρά του το TKP ανακοίνωσε ότι δεν θα κατεβάσει υποψήφιο και ότι θα υποστηρίξει τον Ιμάμογλου. Χαρακτηριστική ήταν και η δήλωση του κόμματος «παρότι έχουμε πολιτικές, ιδεολογικές και ταξικές διαφωνίες, έχουμε από την πρώτη στιγμή δηλώσει ότι ο Ιμάμογλου είναι ο νομίμως εκλεγείς δήμαρχος της Κων/πολης. Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να επισκιαστεί αυτή η πραγματικότητα, είναι λάθος».  Σημειώνεται ότι η υποψήφια του TKP, Zehra Güner Karaoğlu, έλαβε 10.492 ψήφους (0,12%)[6].

Ο ηγέτης του Saadet Τεμέλ Καραμολάογλου χαρακτήρισε την απόφαση του YSK σαν καταστροφή και καταστρατήγηση του νόμου, ενώ διευκρίνισε ότι η θέση του κόμματος για τις εκλογές της 23ης Ιουνίου θα αποφασιστεί μετά από ευρεία ενδοκομματική διαβούλευση. Όπως αναφέρεται η απόφαση του Saadet είναι κρίσιμη, καθώς ο υποψήφιός του για την Κων/πολη, Necdet Gökçınar, έλαβε λίγο πάνω από 100.000 ψήφους (1,21% – είχε υποστηρίξει ότι θα αποχωρήσει από την υποψηφιότητά του υπέρ του Ιμάμογλου)[7].

Τέλος, με βάση τις εκτιμήσεις του προέδρου της Avrasya Araştırma Şirketi, Kemal Özkiraz, ο Ιμάμογλου θα μπορούσε να λάβει στις επαναληπτικές πάνω από 120.000 έξτρα ψήφους[8], ενώ και ο MehmetAliKulat, πρόεδροςτηςMAKDanışmanlık, εκτιμά ότι τα ποσοστά Ιμάμογλου θα αυξηθούν. Η δημοσκόπηση έλαβε χώρα στις 27 – 30 Απριλίου και κατέδειξε ότι 16% – 17% των ψηφοφόρων φαίνεται να προτίθενται να αλλάξουν την επιλογή τους. Αυτά δε τα ποσοστά προέρχονται από άτομα που ψήφισαν AKP.

 

⃰ Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές, Ερευνήτρια στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, επικεφαλής της έρευνας «Τουρκία και Συριακή κρίση» στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Αρθρογράφος έντυπου και διαδικτυακού Τύπου

[1]Ekrem Dumanlı, «The future of Erdoğan and the Kurdish vote», Turkish Minute, 10/5/19

[2]Amberin Zaman, «Why did Turkey allow jailed Kurdish leader to meet lawyers after long pause?», Al – Monitor, 6/5/19

[3]Giran Özcan, «Are the Kurds cutting a deal with Erdoğan?», Ahval News, 9/5/19

[4]«Nearly 911,000 Kurdish HDP supporters voted for İmamoğlu on March 31: study», Turkish Minute, 10/5/19

[5]Kerem Congar, «Konsensus Araştırma’dan ilk seçim anketi: Fark Ekrem İmamoğlu lehine 180 binin üzerine çıkıyor», Euronews, 10/5/19

[6]« CHP expects support from other opposition minnow parties»,Daily Sabah, 9/5/19

[7]«Karamollaoğlu: YSK kararı bir hukuk katliamıdır, son kararı istişareden sonra vereceğiz», Euronews, 8/5/19

[8]«Avrasya Araştırma Başkanı: İmamoğlu fazladan 120 bin oy alacak», T24.com.tr, 9/5/19

Έντονες ήταν και οι αντιδράσεις στο εσωτερικό του κόμματος AKP με προεξέχουσες μορφές τους πρώην στενούς συνεργάτες του Ερντογάν, όπως του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου και του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ.
Συγκεκριμένα, ο Νταβούτογλου με μια σειρά από tweets την Τρίτη το απόγευμα δήλωσε ότι τα γεγονότα που έλαβαν χώρα μετά τις εκλογές στην Κων/πολη και η απόφαση για επανάληψη αυτών «αποτελεί υπονόμευση των βασικών αξιών της τουρκικής δημοκρατίας, όπου τον τελευταίο λόγο έχει ο λαός στην κάλπη. Η μεγαλύτερη απώλεια για ένα πολιτικό κόμμα δεν είναι μια μεμονωμένη ήττα, αλλά η απώλεια της ηθικής υπεροχής και της κοινωνικής συνείδησης», ενώ με 15σελιδο μανιφέστο στο facebook μετά τις εκλογές, επέκρινε την οικονομική πολιτική και την αυταρχική στροφή Ερντογάν, ενισχύοντας τις φήμες για δημιουργία νέου κόμματος .
Ενδεικτική είναι και η αντίδραση αξιωματούχων και πολιτικών της ΕΕ οι οποίοι εξέφρασαν την ανησυχία και δυσπιστία τους απέναντι στην απόφαση του YSK, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί απειλή υπονόμευσης της εμπιστοσύνης των Τούρκων στην εκλογική διαδικασία. Αλλά και το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο απέστειλε εκλογικούς παρατηρητές για τις εκλογές της 31ης Μαρτίου, επισήμανε ότι η επανάληψη των εκλογών «έχει τη δυνατότητα να βλάψει σοβαρά την εμπιστοσύνη των Τούρκων ψηφοφόρων στις εκλογικές αρχές». Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Heiko Maas, ήταν μεταξύ των πολιτικών και των γραφειοκρατών της ΕΕ που επέκρινε την απόφαση του YSK, λέγοντας ότι δεν ήταν ούτε διαφανής ούτε κατανοητή.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου, Guy Verhofstadt, κατήγγειλε την εξέλιξη αυτή αναφέροντας χαρακτηριστικά, «αυτή η εξωφρενική απόφαση καταδεικνύει πως η Τουρκία του Ερντογάν ολισθαίνει προς μια δικτατορία… Υπό αυτή την ηγεσία, οι συνομιλίες για την ένταξη είναι αδύνατες. Πλήρης υποστήριξη προς τον τουρκικό λαό που διαμαρτύρεται για τα δημοκρατικά του δικαιώματα και για μια ελεύθερη και ανοιχτή Τουρκία!».
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Johannes Hahn σε κοινή δήλωση με την Federica Mogherini, ανέφερε ότι το YSK θα πρέπει να δημοσιοποιήσει λεπτομέρειες της απόφασης για δημόσιο έλεγχο, ενώ δήλωσε ότι η απόφαση αυτή πάρθηκε «σε ένα ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο πλαίσιο». Ο Anders Knape, πρόεδρος του Κογκρέσου των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, τόνισε την ανάγκη αποκατάστασης των εγγυήσεων για την εκλογική διαδικασία. Όπως ανέφερε «οι ενστάσεις που διατύπωσε το κυβερνών κόμμα για τους εκλογικούς καταλόγους ορισμένων περιοχών της Κων/πολης, λόγω των υποστηριζόμενων παρατυπιών, ήρθαν μετά τη νόμιμη προθεσμία… Αυτό είναι αντίθετο με την αντίληψη για μια δημοκρατική και δίκαιη διαδικασία στις εκλογές… Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από τις εκθέσεις που έχουμε λάβει σχετικά με την πίεση που άσκησε η κυβέρνηση στο Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο για να αποφανθεί υπέρ των επαναληπτικών» .
Επιπρόσθετα, η καθυστέρηση στην ομαλοποίηση της μετεκλογικής διαδικασίας είναι εις βάρος των σημαντικών προκλήσεων που έχει να αντιμετωπίσει η Τουρκία τους επόμενους μήνες. Οι προσπάθειες σταθεροποίησης και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία είναι τα πιο σημαντικά θέματα της ημερήσιας διάταξης και θεωρούνται κρίσιμα για την επίτευξη των στόχων της τουρκικής οικονομίας για το έτος 2023. Τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι επιχειρηματίες, επενδυτές και πιστωτές επιθυμούν να δουν ένα ομαλοποιημένο πολιτικό περιβάλλον για επενδύσεις.
Η εξωτερική πολιτική είναι ένας άλλος σημαντικός τομέας όπου ορισμένα επείγοντα προβλήματα που έχουν σχέση με τον πόλεμο στη Συρία, καθώς και άλλες διπλωματικές προκλήσεις πρέπει να επιλυθούν. Η εξομάλυνση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον αποτελεί το βασικό ζητούμενο, το οποίο θα καθορίσει την ατζέντα εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας τους προσεχείς μήνες. Οι τελικές αποφάσεις σχετικά με τους S-400 και η παραλαβή των F-35 Joint Strike Fighters, καθώς και η κατάσταση στη βορειοανατολική Συρία και το ζήτημα των Κούρδων πολιτοφυλάκων (YPG), θα εξαρτηθούν κυρίως από την ομαλοποίηση των τουρκο-αμερικανικών σχέσεων .
Εκτός των ανωτέρω, η πολιτική συμπεριφορά του Ερντογάν μετεκλογικά αυξάνει την πόλωση στο εσωτερικό, ενώ οι αρχικές ενωτικές δηλώσεις και αναφορές του στην ιδέα μιας καθολικής «Τουρκικής Συμμαχίας» αποδεικνύεται ότι δεν ήταν τίποτα άλλο από προσχηματικές. Υπενθυμίζεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος σε δηλώσεις του είχε τονίσει ότι «για θέματα εθνικής επιβίωσης πρέπει να βάλουμε στην άκρη τις πολιτικές μας διαφορές και να δράσουμε όλοι μαζί, και τα 82 εκατομμύρια, ως Τουρκική συμμαχία». Η έμφαση του Ερντογάν σε μια «συμμαχία της Τουρκίας» θεωρήθηκε ως μια σημαντική στροφή στον πολιτικό του λόγο που μοιάζει με το «ενωτικό πνεύμα του Yenikapı».
Όπως αναφέρει η Washington Post, η υπέρ του δέοντος απαίτηση από το ΑΚΡ για επανάληψη των εκλογών στην Κων/πολη έχει προκαλέσει έντονη κριτική για το ότι ο Ερντογάν και το κόμμα του είναι πρόθυμοι να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στη δημοκρατία της Τουρκίας προκειμένου να εξυπηρετήσουν ένα «υποδεέστερο» στόχο: τη διατήρηση του ελέγχου της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας μαζί με τα οικονομικά κέντρα και τα δίκτυα υποστήριξης που έχουν ωφελήσει το AKP επί δεκαετίες.
Παράλληλα, δεν είναι ξεκάθαρο ότι η νέα ψηφοφορία – εάν είναι ελεύθερη και δίκαιη – θα αλλάξει το αποτέλεσμα. Όπως αναφέρει η διευθύντρια του Κέντρου Τουρκικών Σπουδών του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσινγκτον Gonul Tol, ο Ιμάμογλου, όπως και άλλοι, επωφελήθηκε από τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων σχετικά με την παραπαίουσα οικονομία της Τουρκίας, καθώς και από μια σπάνια επίδειξη ενότητας από την κανονικά κατακερματισμένη αντιπολίτευση. Η επιθετική στάση του Ερντογάν για ακύρωση της ψηφοφορίας στην Κων/πολη πιθανότατα θα αποξενώσει τους πολίτες, ειδικά τους νέους και τους ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης, οι οποίοι είναι ήδη απογοητευμένοι από το στυλ της ηγεσίας του. «Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη κίνηση. Αν χάσει τις εκλογές, η απώλεια θα είναι ακόμα πιο δύσκολη στην αποδοχή. Η εικόνα του θα πληγεί. Ακόμα όμως και αν κερδίσει, δεν θα είναι μια πραγματική νίκη» .
Εν τω μεταξύ η τουρκική λίρα υποχώρησε την Τρίτη σε χαμηλό επτά μηνών, υπό την ανησυχία ότι οι εκ νέου εκλογές μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη οικονομική και χρηματοπιστωτική αστάθεια με αποτέλεσμα την καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων που χρειάζονται οι επενδυτές, καθώς και την πρόκληση βαθύτερης οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα, η λίρα υποχώρησε 1,5%, φθάνοντας τις 6,16 λίρες ανά δολάριο, το οποίο προστίθεται στις απώλειες που έλαβαν χώρα αργά τη Δευτέρα όταν και ανακοινώθηκε η επανάληψη των εκλογών στην Κων/πολη.
Ενδιαφέρον έχει και το σχόλιο του Tim Ash (Blue Bay Asset Management – London) «η αγορά πραγματικά δεν περίμενε αυτό… Νομίζω ότι η επικρατέστερη άποψη ήταν ότι ο Ερντογάν δεν θα ήθελε να πάρει ένα τόσο μεγάλο ρίσκο σε μια εποχή που οι τουρκικές αγορές και η οικονομία είναι τόσο εύθραυστες». Στα ανωτέρω να προστεθεί ότι ο οίκος αξιολόγησης Fitch, όπως και άλλοι, προειδοποίησε για τον αντίκτυπο των πολιτικών εντάσεων στο χρέος και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Τουρκίας, ενώ διατήρησε την κατάταξη της τουρκικής οικονομίας σε «ΒΒ» με αρνητικές προοπτικές .

Υπέρ Ιμάμογλου οι επαναληπτικές;

Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι επαναληπτικές εκλογές θα οδηγήσουν στην περαιτέρω εδραίωση του μπλοκ της αντιπολίτευσης και στην ενίσχυση της θέσης Ιμάμογλου. Αν και στο αρχικό στάδιο ο Κιλιντσάρογλου δέχθηκε επικρίσεις για την υποψηφιότητα αυτή, με το αιτιολογικό ότι ο Ιμάμογλου δεν ήταν γνωστός στο ευρύ κοινό, ο τελευταίος όχι μόνο κατάφερε να υπερκαλύψει τη διαφορά από τον Γιλντιρίμ, αλλά και να αυξήσει μέσα σε ένα μήνα από τις εκλογές τη δημοτικότητά του, έτσι ώστε να θεωρείται ότι μπορεί να λάβει περισσότερες ψήφους από την 31η Μαρτίου.
Η εικόνα, λοιπόν, που σχηματίζεται είναι ενός επιθετικού Ερντογάν, του οποίου η άρνηση παραδοχής της ήττας του στην Κων/πολη εκλαμβάνεται ως ένδειξη της αυξανόμενης αυταρχικής του εξουσίας, έναντι του Ιμάμογλου ο οποίος δεν εγκατέλειψε τον αγώνα όπως ο Μουχαρέμ Ιντζέ τη νύχτα των εκλογών της 24ης Ιουνίου, αλλά αντιμετώπισε τις προκλήσεις, τις αντιδράσεις και τις καταγγελίες με μια ήπια προσέγγιση που φαίνεται να εξελίχθηκε σε πλεονέκτημά του. Επίσης, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Ιμάμογλου δεν ανταγωνίστηκε τις μεγαλεπήβολες συγκεντρώσεις του AKP, αλλά έδωσε βαρύτητα στο να γίνεται ολοένα και πιο προσιτός, γεγονός που τον έχει καταστήσει προσφιλή σε πολλούς.
Χαρακτηριστικό της δημοφιλίας Ιμάμογλου είναι ότι από τις 2 Απριλίου, οι ακόλουθοί του στο Twitter αυξήθηκαν από 1 εκατομμύριο σε 2, ξεπερνώντας μεγάλες προσωπικότητες του κυβερνώντος κόμματος, όπως τον Τσαβούσογλου, τον Αλμπαϊράκ και τον Γιλντιρίμ. Και στο Instagram, όμως, ο Ιμάμογλου έχει ήδη πάνω από 3,5 εκατομμύρια οπαδούς, σημειώνοντας αύξηση κατά 118% μέσα στον τελευταίο μήνα. Επιπρόσθετα, πολλοί χρήστες των social media, συμπεριλαμβανομένων και καλλιτεχνών, εκδηλώνουν την υποστήριξή τους στον Ιμάμογλου .
Συγχρόνως, υποστηρίζεται ότι η συμφιλιωτική του προσέγγιση έναντι της πολιτικής θυμίζει τον Τουργκούτ Οζάλ, ο οποίος επιχείρησε να ξεκινήσει διάλογο με τους Κούρδους αυτονομιστές και την Αρμενική κυβέρνηση προτού πεθάνει από καρδιακό επεισόδιο το 1993. Το προφίλ του Ιμάμογλου δεν είναι κοντά σ’ αυτό ενός τυπικού κεμαλιστή. Τάσσεται υπέρ της προσευχής της Παρασκευής, καλωσόρισε τα αποτελέσματα των εκλογών με προσευχή στο τζαμί Eyüp Sultan και εμφανίστηκε σε φωτογραφία με τη μητέρα που φορούσε hijab. Η εκλογή Ιμάμογλου επιβεβαιώνει για μία ακόμη φορά ότι ένας πολιτικός του CHP, με τυπικά τα χαρακτηριστικά του κεμαλισμού ή την κοσμική ταυτότητα δεν μπορεί να κερδίσει εκλογές στην Τουρκία. Ο Ιμάμογλου προσπάθησε να προσεγγίσει τόσο το κουρδικό στοιχείο, όσο και τους μουσουλμάνους – συντηρητικούς του εκλογικού σώματος και να πείσει ότι δεν είναι τυπικός πολιτικός του CHP .
Συμπερασματικά, η εμμονή του Ερντογάν για επανάληψη των εκλογών στην Κων/πολη, παραμερίζοντας τα βασικά προβλήματα της χώρας, αποτελεί πολιτικό ρίσκο για τον Τούρκο πρόεδρο και ενδεχομένως πολιτικό «ολίσθημα». Πέραν της καθυστέρησης ως προς την ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής της χώρας που προκαλεί περαιτέρω αναταραχή και σε άλλους τομείς, όπως της οικονομίας, τίθενται και δύο βασικά ζητήματα που μπορεί να πλήξουν την εικόνα και το κύρος του Ερντογάν. Αν με τις επαναληπτικές εκλεγεί ο Γιλντιρίμ, κατά πόσο θα μπορεί να πείσει ότι οι εκλογές δεν ήταν διαβλητές, ενώ αν επανεκλεγεί ο Ιμάμογλου κατά πόσο θα μπορεί να πείσει ότι οι καταγγελίες για οργανωμένη διαφθορά και απόλυτη παρανομία δεν ήταν ψευδείς.

⃰ Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές, Ερευνήτρια στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, επικεφαλής της έρευνας «Τουρκία και Συριακή κρίση» στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Αρθρογράφος έντυπου και διαδικτυακού Τύπου

Για τους Γάλλους που μεταφέρθηκαν, η πιθανότητα να δικαστούν στη Βαγδάτη δεν είναι ανεδαφική. Ερωτηθείς τη Δευτέρα γι’ αυτό το συμβάν, ο Εμμανουέλ Μακρόν δεν επιθύμησε να κάνει κάποιο σχόλιο, εκτιμώντας ότι η παράδοση των αιχμαλώτων απεκάλυψε «τις στενές διμερείς σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ FDS και Ιράκ». Ο Γάλλος πρόεδρος αμέσως θυμήθηκε ότι « η προξενική προστασία καλύπτει όλους τους Γάλλους στην εθνικότητα» και ότι είναι ευεργετική αν όχι απαραίτητη.

Ανεξάρτητη δικαιοσύνη

Σύμφωνα με μια πηγή των υπηρεσιών ασφαλείας της Γαλλίας με την οποία επικοινώνησε η Liberation, γι αυτούς τους δεκατρείς υπάρχουν ισχυρά ενοχοποιητικά στοιχεία ότι έλαβαν μέρος στις μάχες εντός της ιρακινής επικράτειας και ιδιαίτερα στη Μοσούλη. Εάν η γαλλική διπλωματία έχει συχνά διφορούμενη στάση απέναντι στην επιστροφή τζιχαντιστών που είναι φυλακισμένοι στο Συριακό Κουρδιστάν, αμφιταλαντευόμενη μεταξύ της παραμονής τους στον τόπο σύλληψής τους και στον επαναπατρισμό, το Παρίσι δείχνει για μήνες μια σταθερότητα απέναντι στην ιρακινή δικαιοσύνη: σε χώρα με κυριαρχία, η δικαστική εξουσία ανήκει στη χώρα (αυτή). Το να ξεκινήσει αντιπαράθεση το Παρίσι προκειμένου να αποσύρει τις καταδίκες των 13 Γάλλων φαίνεται μη πιθανό.

Τρεις Γάλλοι ήδη έχουν δικαστεί στη Βαγδάτη. Κάθε φορά το κοινό ήταν ομόφωνο. Τον Απρίλιο του 2018, η 29χρόνη Τζαμίλα Μπουτουτάου καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκιση μετά από δικαστική διαδικασία 20 λεπτών. Τους επόμενους μήνες, στη Μελίνα Μπουχεντίρ 28 χρονών και στη Λαχκέν Γκουεμπούτζ 59 χρονών αποδόθηκε η ίδια ποινή. Οι δύο γυναίκες τώρα είναι φυλακισμένες σε φυλακή στα προάστια της Βαγδάτης σε άθλιες συνθήκες.

Οι Γάλλοι τζιχαντιστές το ξέρουν καλά, αυτοί φοβούνται ότι η θανατική ποινή θα τους επιβληθεί. Απασχολημένο τόσο καιρό με υποθέσεις κατηγορουμένων που η πολεμική τους δράση δεν έχει επίσημα αποδειχτεί, το Ιρακινό Ποινικό Δικαστήριο δεν έχει διστάσει να επιβάλει τη θανατική καταδίκη….. Η μόνη εφικτή προοπτική περισσότερο ή λιγότερο βραχυπρόθεσμα για τους καταδικασμένους: να γίνουν θεατές της μεταφοράς της ποινής τους στο γαλλικό δίκαιο για να εκτίσουν τη ποινή τους σε γαλλικό έδαφος.

Για αρκετούς μήνες, οι κουρδικές αρχές καλούν τις ξένες χώρες να παραλάβουν τους τζιχαντιστές και τις οικογένειές τους. Οι Κούρδοι, αυτή τη στιγμή, κρατάνε ουσιαστικά 800 μαχητές, στη πλειοψηφία τους Ιρακινούς, και πάνω από 2.000 μέλη της οικογένειάς τους- γυναίκες και παιδιά που είναι εγκατεστημένα σε στρατόπεδα στη βορειοανατολική Συρία. Οι αριθμοί δεν είναι οριστικοί. Εκατοντάδες τζιχαντιστές, μερικές φορές συνοδευόμενοι από την οικογένειά τους, έχουν παραδοθεί τις τελευταίες μέρες, μετά τη διαφυγή τους από τον θύλακα του Αλ- Μπακχούζ (νοτιοανατολικά), τελευταίο κομμάτι εδάφους του «χαλιφάτου» του Ισλαμικού Κράτους και δεν έχουν ακόμα καταμετρηθεί.

Ερείπια

«Λοιπόν, καθώς χιλιάδες αλλοδαποί εγκαταλείπουν σε «ερείπια» το χαλιφάτο, το φορτίο που είναι ήδη βαρύ, γίνεται ακόμα πιο βαρύ» δήλωσε τη Κυριακή ο Μουσταφά Μπαλί, εκπρόσωπος τύπου των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων. «Οι φυλακές μας δεν μπορούν να φιλοξενήσουν όλους τους μαχητές. Η διεθνής κοινότητα δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες της» πρόσθεσε ο Αμπντέλ Καρίμ Ομάρ, υπεύθυνος για τις εξωτερικές υποθέσεις της κουρδικής κυβέρνησης.

Η επιτακτικότητα για τους υπεύθυνους των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων να συντρίψουν τους τζιχαντιστές, μεγάλωσε με την ανακοίνωση στο τέλος Δεκεμβρίου της απόσυρσης των Αμερικανών στρατιωτών. Μετά από αρκετές αναβολές, η Ουάσινγκτον, εν τέλει, σιγούρεψε ότι 200 στρατιώτες θα παραμείνουν στη βάση της Ροτζάβα στο συριακό Κουρδιστάν, αντίθετα στους 2.000 που βρίσκονται τώρα, χωρίς να υπάρξει ξεκάθαρη απάντηση για τη διάρκεια της παραμονής τους. Εάν αυτοί κινήσουν να φύγουν, άλλοι στρατιώτες από το εξωτερικό, Γάλλοι και Βρετανοί θα πρέπει να επαναπατριστούν. Οι Κούρδοι φοβούνται μια επίθεση της Τουρκίας ή μια επιστροφή περισσότερο ή λιγότερο διαπραγματεύσιμη στο καθεστώς Άσσαντ. Και στις δύο περιπτώσεις η ασφάλεια των φυλακών όπου οι ξένοι τζιχαντιστές κρατούνται είναι κάθε άλλο παρά εγγυημένη.

Σχολιασμός

Από το άρθρο προκύπτουν σημαντικές πληροφορίες από τις οποίες μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα.

Αρχικά, επιβεβαιώνεται ότι το Ισλαμικό Κράτος ηττάται. Κάποιοι θύλακες έχουν μείνει σε Συρία και Ιράκ και οι οποίοι είναι ζήτημα χρόνου να εξαλειφθούν. Πάντως, από τη στιγμή που μαίνονται ακόμα μάχες, καλό είναι να είμαστε επιφυλακτικοί. Επιπρόσθετα, είναι εμφανές ότι ο κοινός εχθρός (ISIS) έχει συσπειρώσει Σύριους Κούρδους και ιρακινή κυβέρνηση, παρά το ότι τα συμφέροντά τους μπορεί να είναι αντίθετα.

Ακόμα, δεν φαίνεται να απαντάται το μεγαλύτερο ερώτημα: όταν συντριβεί πλήρως στο Ισλαμικό Κράτος στο πεδίο της μάχης, τι θα γίνει με τους μαχητές και τις οικογένειές τους; Είναι αντιληπτό ότι υπάρχουν τρεις επιλογές: η μια αφορά την απορρόφηση τους στις τοπικές κοινωνίες μεταπολεμικά με άλλη ταυτότητα. Αυτό το ενδεχόμενο είναι υπαρκτό, όμως θα προξενήσει τη μήνιν των κοινωνιών και θα λειτουργήσει ως μοχλός για τις κυβερνήσεις να επιβάλλουν αστυνομικό καθεστώς για να εντοπιστούν οι πρώην τζιχαντιστές, ενώ οι οικογένειές τους θα αντιμετωπίσουν διακρίσεις. Η δεύτερη είναι η επιστροφή τους στις πατρίδες προέλευσης τους. Ωστόσο, το πώς θα αντιμετωπιστούν από τους πολίτες των χωρών αυτών, το πώς θα δικαστούν, αν δικαστούν (εγκληματίες ή αιχμάλωτοι πολέμου), το πώς θα ενσωματωθούν στον κοινωνικό κορμό είναι εκκρεμότητες που απασχολούν τους Ευρωπαίους ηγέτες, δεδομένου του ότι μεγάλο μέρος των ανδρών του ISIS κατάγεται από ευρωπαϊκές χώρες. Αναφορικά με τις οικογένειες τους, εκείνες τι καθεστώς θα έχουν αν έρθουν στην Ευρώπη; Θα μπορέσουν να ενταχθούν στη κοινωνία ή θα αντιμετωπιστούν σαν «ξένο σώμα» και θα υποστούν διακρίσεις και χλευασμό σαν συγγενείς τρομοκρατών; Η τρίτη επιλογή αφορά τη παραμονή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και τυχόν μελλοντική δίκη τους από τις δικαστικές αρχές των χωρών που συνελήφθησαν ή/και κρατούνται, δηλαδή της Συρίας και του Ιράκ. Αυτή η επιλογή είναι δυνατόν να προξενήσει μια μικρή ανθρωπιστική κρίση γιατί χιλιάδες γυναικόπαιδα δεν μπορούν μακροπρόθεσμα να επιβιώσουν στις αντίξοες συνθήκες των στρατοπέδων. Παράλληλα, είναι πιθανό με έκτακτα δικαστήρια να αποδοθούν σωρηδόν θανατικές ποινές στους αιχμάλωτους τζιχαντιστές για αντεκδίκηση, πράγμα που θα ανοίξει έναν νέο κύκλο αίματος και ίσως καταδικαστούν και αθώοι.

Ένα ακόμα σοβαρό γεγονός προς εξέτασιν αφορά και την Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να μελετήσουν ποιά είναι τα αίτια που παρακίνησαν τόσους πολλούς πολίτες της Ε.Ε. να καταταγούν στο Ισλαμικό Κράτος, χιλιόμετρα μακριά από τις πατρίδες τους. Επίσης, πρέπει να εξεταστεί και το γιατί παρόλο που τους προσφέρθηκαν τόσα αγαθά από τα ευρωπαϊκά κράτη, εκείνοι προτίμησαν να ζήσουν με κακουχίες και ακόμα χειρότερα να πλήξουν τις χώρες που τους ανέθρεψαν.

Από το άρθρο φαίνονται και οι αρνητικές συνέπειες μιας αμερικανικής αποχώρησης από τη Συρία. Οι Κούρδοι θα βρεθούν μεταξύ «σφύρας και άκμονος» έχοντας είτε να πολεμήσουν τον τουρκικό στρατό και τους συμμάχους του είτε να ελεγχθούν από το συριακό καθεστώς. Καμία επιλογή δεν τους βοηθά διότι θα πολεμήσουν ή θα διαπραγματευθούν από μειονεκτική θέση, κάτι που πιθανόν να τους στερήσει την αυξημένη αυτονομία. Ταυτόχρονα, η Ουάσινγκτον θα φανεί ότι εγκαταλείπει τους συμμάχους της, οι οποίοι απέδειξαν έμπρακτα τη προσήλωσή τους στην εξάλειψη του κοινού εχθρού, του Ισλαμικού Κράτους. Τυχόν, λοιπόν, αναχώρηση των Αμερικανών θα προκαλέσει νέο γύρο συγκρούσεων. Η «στροφή» της κυβέρνησης Τράμπ μέχρι στιγμής έχει σώσει τους Κούρδους, όμως όλα είναι ρευστά.

[i] Το άρθρο αποτελεί μετάφραση στα ελληνικά. Το πρωτότυπο στα γαλλικά δημοσιεύτηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019 στην εφημερίδα Liberation γραμμένο από τους Luc Mathieu και Willy Le Devin. Είναι προσβάσιμο στον σύνδεσμο:  https://www.liberation.fr/planete/2019/02/25/irak-ces-jihadistes-francais-que-paris-n-est-pas-presse-de-recuperer_1711532 (ημερομηνία και ώρα πρόσβασης: 26 Φεβρουαρίου 2019, 21:30).

            Την 1η Φλεβάρη του 2019, ο Ντόναλντ Τραμπ, και σε ξεχωριστή δήλωση ο Μάικ Πομπέο, δήλωσαν την απόφαση των ΗΠΑ να αναστείλουν τις υποχρεώσεις τους και να προχωρήσουν σε διαδικασίες αποχώρησης από την συνθήκη, εντός των επόμενων 6 μηνών. Είχε προηγηθεί δήλωση του Πομπέο τον Δεκέμβρη του προηγούμενου έτους (04/12/2018), που έδινε 60 ημέρες διορία στην Ρωσία να καταστρέψει τον πύραυλο Κρουζ 9M729, καθώς σύμφωνα με τις ΗΠΑ παραβίαζε την συνθήκη αφού ήταν εκτός των επιτρεπόμενων ορίων(πράγμα που η Ρωσία αρνείται, υποστηρίζοντας ότι η εμβέλειά του είναι μόλις 480χλμ.), αποτελώντας την αφορμή που οι ΗΠΑ προχώρησαν σε αυτή τους την απόφαση.

              Με την συνθήκη- που μέχρι προσφάτως ίσχυε- απαγορευόταν ρητά η παραγωγή ή η αποθήκευση μόνο χερσαίων βαλλιστικών πυραύλων, πυραύλων τύπου Κρουζ, που ορίζεται ως μη επανδρωμένος πύραυλος, και εκτοξευτήρες. Το εύρος για τους πυραύλους μικρής εμβέλειας οριζόταν στα 500-1.000χλμ, ενώ για τα μέσης 1.000-5.000χλμ. Παράλληλα καταγράφονταν συγκεκριμένα συστήματα τα οποία οι δύο χώρες θα έπρεπε να αποσύρουν. Αξίζει να σημειωθεί, πως μεταξύ άλλων περιορισμών που είχαν τεθεί, οι ΗΠΑ απαγορευόταν να τοποθετήσουν πυραύλους στην Ευρώπη.

            Από πλευράς Ρωσίας, ο Πούτιν την αμέσως επόμενη μέρα, προχώρησε και αυτός σε δηλώσεις έναρξης διαδικασιών αποχώρησης και αναστολής των υποχρεώσεων που προβλέπονταν. Για την Ρωσία, η οποία αρνείται κάθε κατηγορία σχετικά με τον πύραυλο Κρουζ 9M729, οι ΗΠΑ παραβιάζουν την συνθήκη ήδη από το 2014, τοποθετώντας το αμυντικό σύστημα Aegis σε Ρουμανία και Πολωνία. Σε γενικότερο πλαίσιο, έστω και για τυπικούς λόγους, από πλευράς Πούτιν έχουν γίνει αρκετές δηλώσεις, τόσο πριν όσο και μετά την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν, που καλούσαν σε διάλογο με σκοπό την επίλυση των ζητημάτων μέσω αμοιβαίων υποχωρήσεων, χωρίς να έχει υπάρξει η εκδήλωση αντίστοιχης πρόθεσης από την αντίθετη πλευρά.

            Στο διάγγελμα του Πούτιν στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση, στις 20 Φεβρουαρίου, εκτός από ζητήματα εσωτερικής πολιτικής που θίχτηκαν, έγινε εκτενής αναφορά στην συνθήκη INF και στα οπλικά συστήματα που μπορεί να αποκτήσει η Ρωσία, αφήνοντας παρόλα αυτά έδαφος για συζήτηση. Προτεραιότητά του είναι η ασφάλεια της χώρας του, δήλωσε χαρακτηριστικά. Ανέφερε, πως δεν πρόκειται να κάνει το πρώτο βήμα και να “προκαλέσει” τις ΗΠΑ, όμως σε περίπτωση που αντιληφθεί προκλητικότητα, η απάντηση θα είναι ανάλογη. Αναφορικά με την θεωρητική αντεπίθεση της Ρωσίας, στόχο των πυρηνικών θα αποτελέσουν όχι μόνο οι χώρες τις Ευρώπης που θα λειτουργούν ως αποθήκες αμερικανικών πυρηνικών αλλά κυρίως νευραλγικά κέντρα λήψης αποφάσεων των Ηνωμένων Πολιτειών. (Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, με την λήξη της Συνθήκης θα δύνανται πλέον να τοποθετήσουν πυρηνικά σε χώρες της Ευρώπης, φέρνοντας έτσι την πυρηνική απειλή λίγες ώρες μακριά από τα ρωσικά σύνορα.) Ακόμη, γίνεται λόγος για κατοχή πολύ ισχυρών οπλικών συστημάτων, όπως το υποβρύχιο στρατηγικό drone “Posidon”, που αν θεωρήσουμε ότι είναι λειτουργικό και διαθέτει τα τεχνικά χαρακτηριστικά που έχουν γνωστοποιηθεί από την ρωσική ηγεσία και ισχύουν, θα χάριζε στην Ρωσία τακτικό πλεονέκτημα, υπό το πρίσμα ενδεχόμενης επίθεσης. Σε αυτό το σημείο, να σημειωθεί ότι είναι πιθανό, η αναφορά στο συγκεκριμένο υποβρύχιο drone να χρησιμοποιείται από την Ρωσία ως μέσο πίεσης για να μην αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από συνθήκες όπως η INF.

            Αναφορικά με την έναρξη διαδικασιών αποχώρησης, οι ΗΠΑ επικαλέσθηκαν την Σύμβαση της Βιέννης (την οποία έχουν υπογράψει, αλλά δεν έχουν κυρώσει) για τις συμφωνίες του 1969 που επιτρέπει στο ένα μέρος της συμφωνίας να αποσυρθεί αν το άλλο μέρος δεν τηρεί τα συμφωνηθέντα.

            Μεταξύ των δηλώσεων Πούτιν και Πομπέο που έγιναν τον Δεκέμβριο και αυτών του Φεβρουαρίου μεσολάβησαν δύο συναντήσεις των κρατών, μία στην Γενεύη και μία σε συνάντηση των P5 στο Πεκίνο.

            Τελευταία εξέλιξη αποτελεί η δήλωση των ΗΠΑ για δοκιμές πυρηνικών όπλων, εμβέλειας που απαγόρευε η συνθήκη, αμέσως μετά την επίσημη λήξη της συμφωνίας. Ανακοινώθηκαν 2 δοκιμές που θα πραγματοποιηθούν η πρώτη εντός του Αυγούστου του 2019 και η δεύτερη τον Νοέμβριο του 2019. Παράλληλα για πρώτη φορά μετά την ανακοίνωση αναστολής των υποχρεώσεων αμφοτέρων των χωρών απέναντι στην συνθήκη έχουμε δήλωση των ΗΠΑ ότι ενδιαφέρονται να έρθουν σε διάλογο με την Ρωσία για να λυθεί το ζήτημα. Η τελευταία, ακόμη δεν έχει προβεί σε απάντηση σε καμία από τις δύο ανακοινώσεις, κάτι που δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθώς έχει καταστήσει σαφές και έχει αναφερθεί πολλές φορές ότι κατέχει όπλα μεγάλου βεληνεκούς.

            Αυτή την στιγμή παρά τις ανησυχίες που έχει προκαλέσει αυτή η εξέλιξη σε επίπεδο κρατών και οργανισμών (ΝΑΤΟ), κανένας από τους δύο ηγέτες δεν φαίνεται να πτοείται. Η εμμονή των ΗΠΑ να αποχωρήσουν παρά την τελευταία δήλωση για επιθυμία συνεννόησης, επικαλούμενοι τις υποτιθέμενες παραβιάσεις της Ρωσίας, δείχνει ότι εξαρχής δεν ήταν στα σχέδια των ΗΠΑ να παραμείνουν στην συνθήκη και να επιλύσουν τα όποια προβλήματα μέσω της διπλωματικής οδού. Με την στάση του ο Τραμπ, λαμβάνοντας υπόψιν τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία και την ανακοίνωση για πιθανή δημιουργία στρατιωτικής βάσης στην Πολωνία, σε συνδυασμό με την άρνηση για συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του στους G20 και τώρα την αποχώρηση από την INF, φαίνεται πως η συζήτηση και οι φιλικές σχέσεις με την Ρωσία δεν είναι στο πλάνο του. Από την άλλη, η ρωσική πλευρά παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει δηλώσεις επιθυμίας για συνεργασία, δεν φαίνεται ουσιαστικά να επιθυμεί επίλυση του ζητήματος, αν και στη προκειμένη δεν ήταν αυτή που “έκοψε το νήμα”. Ο Πούτιν έχει δηλώσει αρκετές φορές ότι η Μόσχα είναι ανοιχτή σε διάλογο και δεν επιθυμεί την ολοκληρωτική ρήξη με την Ουάσινγκτον. Βέβαια, δεν ξεχνάει να αναφέρει, ως μέσα αποτροπής, τις δυνατότητες και τα ισχυρά όπλα που έχει να επιδείξει η Ρωσία. Είναι βαρύνουσας σημασίας το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι αυτές που έλαβαν την απόφαση για να αποχωρήσουν και όχι η Ρωσία, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν περισσότερα να κερδίσουν εκτός συνθήκης.

            Εν κατακλείδι, αναμφίβολα η κατάσταση πλέον χαρακτηρίζεται από ρευστότητα χωρίς να είναι σαφές αν θα υπάρξει εκ νέου σε μια κούρσα εξοπλισμών μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι, αν το διάστημα τεσσάρων μηνών που μας χωρίζει από την ολοκληρωτική ρήξη των χωρών αναφορικά με αυτό το ζήτημα, είναι αρκετό ώστε οι δύο ηγέτες να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να συνάψουν εκ νέου συνθήκη για περιορισμό των πυρηνικών τους όπλων, αυτή την φορά όμως συμπεριλαμβάνοντας και άλλες μεγάλες και ανερχόμενες πυρηνικές δυνάμεις. Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, λαμβάνοντας υπόψιν τις απειλές της Ρωσίας για πανίσχυρα όπλα και των ΗΠΑ για έναρξη δοκιμών σε “απαγορευμένα” όπλα. Σε περίπτωση που δεν επέλθει επίλυση των διαφορών τους, αναμένεται να αυξήσουν τα πυρηνικά που μέχρι πρότινος ήταν απαγορευμένα, χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε πως θα τα εκμεταλλευτούν και ποιες θα είναι οι συνέπειες που θα υποστεί η Ευρώπη ή και άλλες χώρες αν επιλέξουν οι ΗΠΑ να αποθηκεύσουν σε αυτές τα πυρηνικά τους.

Πηγές:

“Treaty Between The United States Of America And The Union Of Soviet Socialist Republics On The Elimination Of Their Intermediate-Range And Shorter-Range Missiles (INF Treaty)”, US STATE OF DEPARTMENT, διαθέσιμο στο: https://www.state.gov/t/avc/trty/102360.htm?fbclid=IwAR2XHkqLWC1Z9IfJmVnzQbDo9IgDUwsqOcPbiZeatdg-9jx-jft2ZwHX2Dg

“US says it will pull out of INF treaty if Russia does not comply within 60 days”, The Guardian,  διαθέσιμο στο: https://www.theguardian.com/world/2018/dec/04/us-inf-russia-nuclear-treaty-deadline?fbclid=IwAR0nloYb0iDO52ySQl_sycTY5EkO0TfSExeUWLgDbTX7Wm-J4SyoCU1kQBE

“The Intermediate-Range Nuclear Forces (INF) Treaty at a Glance”, Arms Control Association, διαθέσιμο στο:  https://www.armscontrol.org/factsheets/INFtreaty?fbclid=IwAR3NY6afYVPv6-b8-9GDtWnnN43mnzTxenjnoWRvYgXSttlLTjeKuOvKEZU

“The US Started This Tit-for-tat”, Cato Institute, διαθέσιμο στο: https://www.cato.org/publications/commentary/us-started-tit-tat

“Vladimir Putin says Russia will target US if it places missiles in Europe”, The Telegraph, διαθέσιμο στο: https://www.telegraph.co.uk/news/2019/02/20/putin-says-russia-will-target-us-places-missiles-europe/

Vladimir Putin suspends Russia’s participation in INF arms treaty, The Economic Times, διαθέσιμο στο:

https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/vladimir-putin-suspends-russias-participation-in-inf-arms-treaty/articleshow/68258787.cms

Time Running Out for Salvaging INF Treaty, Voa News, διαθέσιμο στο: https://www.voanews.com/a/time-running-out-for-salvaging-inf-treaty/4850703.html

U.S. military to test missiles banned under faltering nuclear pact with Russia The Washington Post, διαθλεσιμο στο: https://www.washingtonpost.com/world/national-security/us-military-to-test-missiles-banned-under-faltering-nuclear-pact-with-russia/2019/03/13/289f7860-45b6-11e9-9726-50f151ab44b9_story.html?noredirect=on&utm_term=.c5e14a74b934

U.S. to Test INF Treaty-Range Missiles , Arms Control Association, διαθέσιμο στο: https://www.armscontrol.org/act/2019-04/news/us-test-inf-treaty-range-missiles